Potwór z szafy to surrealistyczny dramat o trudach dorastania i odkrywania swojej prawdziwej orientacji przez młodego geja z St. John’s w kanadyjskiej Nowej Fundlandii. Debiut reżyserski Kanadyjczyka Stephena Dunna to imponujące połączenie młodzieżowego dramatu o dojrzewaniu z elementami fantastycznymi, które wprowadzają zupełnie nową, świeżą perspektywę na problem traumy i niewątpliwego piekła dorastania. Elementy surrealistyczne w Closet Monster operują metaforą i symbolem, aby przekazać nam wiedzę o najgłębszych lękach głównego bohatera, o jego traumach z dzieciństwa i przede wszystkim o jego zinternalizowanej homofobii, która pośrednio wynika właśnie z przykrych doświadczeń wchodzenia w dojrzałość w do bólu heteronormatywnie urządzonym społeczeństwie. Potwór z szafy to w końcu uniwersalna historia młodego geja, który mimo wszelkich przeszkód i niesprzyjających okoliczności próbuje przetrwać i odnaleźć spełnienie jako człowiek i jako artysta.
Closet Monster jest debiutanckim
pełnometrażowym obrazem młodego kanadyjskiego reżysera i scenarzysty Stephena
Dunna (rocznik 1989), który swój znakomity debiut napisał i nakręcił w wieku
zaledwie 25 lat. Zupełnie nie dziwi więc częste porównywanie Dunna to innego fenomenalnego
kanadyjskiego reżysera i aktora, Xaviera Dolana, który nota bene jest
rówieśnikiem reżysera Potwora z szafy i
przetarł ścieżki kariery wielu młodym i zdolnym filmowcom z Kanady. Dolana i
Dunna łączy zainteresowanie doświadczeniem dorastania młodych gejów w
niesprzyjającym im środowisku, szczególnie pośród homofobicznie nastawionych
rodziców i heteronormatywnej presji otoczenia. Ze względu na fantastyczne
elementy w Closet Monster, w
szczególności wykorzystanie gatunku body horror, Dunn przywołuje również
skojarzenia z innym wielkim Kanadyjczykiem, Davidem Cronenbergiem. W kanadyjskiej
kinematografii porównania do Davida Cronenberga i Xaviera Dolana to najlepsza
możliwa wizytówka dla początkującego filmowca. Potwór z
szafy pokazany został premierowo we wrześniu 2015 roku na Toronto
International Film Festival (TIFF), gdzie całkowicie zasłużenie zdobył nagrodę
dla najlepszego kanadyjskiego filmu w konkursie.
Oscar (świetny Connor Jessup) dorasta w rozbitej rodzinie w St. John’s w Nowej Fundlandii. Jego matka Brin (grana przez Joanne Kelly) opuszcza jego impulsywnego i zaborczego ojca Petera (granego z kolei przez Aarona Abramsa). Żyjąc w cieniu swojego niedojrzałego emocjonalnie i maczystowsko nastawionego ojca, Oscar ma niejedną traumę do przepracowania. Rozstanie się rodziców i ich wynikający z różnicy charakterów ciągły konflikt to jedna trauma dla umęczonego Oscara, drugą jest bycie świadkiem homofobicznej zbrodni w dzieciństwie, która naznaczyła chłopaka na resztę życia. Oscar jest zdolnym makijażystą i stara się dostać do nowojorskiego college’u kształcącego ludzi pod kątem makijażu i efektów specjalnych w filmach i serialach. Wyjazd do Nowego Jorku może być przepustką dla Oscara do lepszego życia i ucieczką od toksycznego ojca, ale także początkiem przezwyciężania wszelkich traum i seksualnych zahamowań z dzieciństwa.
Bohater
Potwora z szafy jest utalentowanym,
kreatywnym i wrażliwym nastolatkiem. Ma szczególny talent do kreatywnego
makijażu, a swoje umiejętności testuje na twarzach ojca i swojej najlepszej
kumpeli, aspirującej modelki Gemmy, zagranej w filmie przez Sofię Banzhaf.
Kiedy w swojej pracy w lokalnym sklepie z artykułami wykończenia wnętrz Oscar poznaje
przystojnego Wildera (Aliocha Schneider), coś porusza się głęboko w jego
wnętrzu, a zainteresowanie Wilderem zamienia się w rosnącą seksualną obsesję.
To, co odróżnia Potwora z szafy od
innych gejowskich historii o pełnych psychicznych i fizycznych tortur trudach
dorastania, to surrealistyczny sposób podejścia do traumatyzującego materiału.
Reżyser obrazu, Stephen Dunn, wydaje się być zainspirowany cielesnym horrorem
rodem z filmów swojego rodaka, Davida Cronenberga, i za pośrednictwem tego
popularnego gatunku wyraża w swoim obrazie zinternalizowaną homofobię głównego
bohatera. Za każdym razem kiedy Oscar czuje miętę do ponętnego Wildera albo
próbuje się onanizować myśląc o nim, w jego wyobraźni pojawia się krwawy
metalowy pręt, którym jako ofiara homofobicznego ataku przebity został jeden z
chłopaków w dziecięcym wspomnieniu Oscara. Napierający na jego podbrzusze i
wnętrzności w chwilach seksualnego podniecenia ostry pręt to metafora
seksualnej blokady, permanentnego zahamowania biorącego się z bycia świadkiem w
dzieciństwie homofobicznego i traumatyzującego aktu. Metafora przebijającego
Oscara na wylot metalowego pręta to nie jedyny surrealistyczny chwyt w Potworze z szafy. Innym jest figura
gadającego uroczym głosem Isabelli Rossellini chomika imieniem Buffy, który
jest głosem rozumu w chaotycznym i pełnym emocjonalnych zawirowań życiu małego,
a później nastoletniego Oscara. I choć film obejmuje prawie dekadę z życia jego
głównego bohatera, chomik wciąż pozostaje ten sam, co też jest przedmiotem jego
komicznego autokomentarza w samym finale filmu. Chomik imieniem Buffy jest
duchowym zwierzęciem Oscara, i jako taki pozostaje dość niekonwencjonalnym
sposobem terapeutyzowania wszystkich dziecięcych traum i fobii.
Podsumowując ten mały, niezależny kanadyjski film warto jeszcze raz przywołać tu imię Xaviera Dolana, który artystom pokroju Stephena Dunna, twórcy Potwora z szafy, utorował drogę swoimi wczesnymi obrazami o rozterkach i wewnętrznych torturach dorastających gejów z małych i dużych miast. Filmy Dolana w rodzaju Zabiłem moją matkę (J'ai tué ma mère, 2009), Wyśnione miłości (Les amours imaginaires, 2010) czy Tom (Tom à la ferme, 2013) stanowią idealną matrycę i punkt odniesienia dla kolejnych młodych i ambitnych queerowych twórców, takich jak autor Potwora z szafy. Stephen Dunn poszedł w Closet Monster o krok dalej i zaczerpnął motywy oraz estetykę rodem z obrazów Davida Cronenberga, dzięki czemu powstał film mądry i tematycznie angażujący, ale też niekonwencjonalny i wizualnie intrygujący.
