Sex, Lies, and Videotape (Seks, kłamstwa i kasety video). Początek rewolucji.

          Debiut Stevena Soderbergh’a, który zainicjował prawdziwą rewolucję w branży amerykańskiego kina niezależnego. Nakręcony ćwierć wieku temu Sex, Lies, and Videotape odniósł niespodziewany i spektakularny sukces, po raz pierwszy zwracając uwagę całego świata na niskobudżetowe produkcje rodem z USA. Wpływ filmu na innych niezależnych twórców pozostaje nieoceniony, a jego wkład w rozwój i promocję autorskiego kina w Stanach Zjednoczonych jest nie do przecenienia. Bez cienia wątpliwości Seks, kłamstwa i kasety video stanowi kamień milowy w historii nie tylko amerykańskiego, ale również światowego kina.

          W chwili premiery filmu na festiwalu Sundance w styczniu 1989 roku jego autor i reżyser Steven Soderbergh miał ledwie skończone 26 lat... Dzieło młodego debiutanta uznano za obraz wyjątkowo dojrzały i przemyślany, a jego świeżość, bezpośredniość oraz bezpretensjonalność podbiły serca widowni festiwalu. Obraz zdobył Nagrodę Publiczności na Sundance, a jego amerykański sukces znalazł szybko odzwierciedlenie po drugiej stronie Atlantyku. Na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes w tym samym 1989 roku Seks, kłamstwa i kasety video otrzymał główną nagrodę, czyli Złotą Palmę w połączeniu z nagrodą dla Jamesa Spader’a jako najlepszego aktora. Znakomity scenariusz filmu autorstwa Soderbergh’a otrzymał także nominację Amerykańskiej Akademii Filmowej w kategorii najlepszy scenariusz oryginalny.

          Historia opowiedziana w filmie rozpisana jest zaledwie na cztery postaci. Mamy w niej męża Johna (Peter Gallagher), prawnika z amerykańskiej klasy średniej pracującego w dobrze prosperującej firmie prawniczej w Baton Rouge w Luizjanie, mamy następnie jego żonę Ann (Andie MacDowell), zajmującą się na co dzień domem kobietę z pewnymi problemami natury psychicznej. Ann posiada młodszą siostrę Cynthię (Laura San Giacomo), która utrzymuje ognisty romans z mężem Ann. Do Baton Rouge przyjeżdża wreszcie Graham (James Spader), przyjaciel Johna z czasów studenckich i zatrzymuje się tymczasowo u Johna i Ann. Ta ostatnia początkowo nie jest wcale zachwycona perspektywą wizyty nieznajomego, jednak Graham okazuje się być intrygującą osobowością, co tylko przyciąga do niego znudzoną i nieszczęśliwą w małżeństwie Ann. Zarówno Graham, jak i Ann obciążeni są pewnymi problemami natury seksualnej, które nieświadomie ich do siebie zbliżają, kreując w filmie intensywną aurę erotycznego napięcia...

          Obyczajowa historia, która stanowi centrum obrazu Soderbergh’a, dzięki wyważonemu scenariuszowi ucieka od typowych klisz obecnych w kinie tego gatunku. Również ostrożna i stonowana gra głównych aktorów czyni opowieść tym bardziej wiarygodną oraz pociągającą. Zgodnie z samym tytułem centralnym tematem filmu jest seks w czasach po seksualnej rewolucji, z tym że o seksie się więcej w filmie mówi niż go uprawia. Wielkie było zatem zaskoczenie Niemców ze wschodniego Berlina, którzy po upadku berlińskiego muru tłumnie ruszyli do zachodnioberlińskich kin, gdzie akurat wtedy wyświetlano film Soderbergha, z nadzieją na obejrzenie typowo zachodniego pornosa... Ann z Seksu, kłamstw i kaset video nie jest erotycznie spełniona, mąż od dawna jej nie zadowala, poza tym zdradza ją z jej własną siostrą, obdarzoną rozbuchanym temperamentem seksualnym Cynthią. Graham budzi duże zainteresowanie Ann, ponieważ sam ma ewidentnie problemy natury erotycznej. Jak bowiem wyznaje żonie przyjaciela, jest impotentem, i aby przezwyciężyć tę przypadłość nagrywa seksualne wyznania kobiet na kasety video, do których się później onanizuje. Niecodzienny projekt Grahama początkowo skutecznie odstrasza Ann, ostatecznie jednak motywuje ją do dokonania przełomu we własnym życiu.

          Co stanowi zatem o sile i znaczeniu Seksu, kłamstw i kaset video? Z pewnością bardzo istotna jest prosta oraz przystępna dla widza obyczajowa historia, opowiedziana w filmie w konwencji melodramatu. Nie jest to jednak typowy melodramat, znany z czasów złotej ery Hollywood. Inteligencja oraz samoświadomość twórcy dzieła uczyniły z niego swego rodzaju ironiczną satyrę na typowe problemy młodej amerykańskiej rodziny z klasy średniej z końca lat 80-tych XX wieku. John jest zapracowanym białym kołnierzykiem, któremu nie wystarcza już w łóżku pełna seksualnych zahamowań żona, dlatego zdradza ją bezczelnie z jej własną siostrą, dla odmiany zupełnie w łóżku nieskrępowaną. Ann, jak każda dobrze sytuowana i mająca w życiu właściwie wszystko znudzona pani domu, chodzi na kozetkę do psychoanalityka, żeby regularnie przerabiać w gabinecie specjalisty swoje lęki i niepewności. Cynthia z kolei wydaje się chodzącą parodią seksualnej rewolucji, po której nie ma już właściwie tematów tabu. Wreszcie Graham stanowi istne zaprzeczenie Johna, jako rzadko spotykana w kinematografii figura aseksualnego mężczyzny zwraca naszą uwagę na stereotypizację wizerunku młodego mężczyzny w kinie, który przede wszystkim powinien być istotą obdarzoną silnym libido, tak jak John, w przeciwnym razie jest nieszkodliwy, jest dziwny, jest poniekąd śmieszny. 

          W Seksie, kłamstwach i kasetach video niczym w zarodku znajdują się wszystkie cechy dojrzałego oraz samoświadomego kina niezależnego. To dzieło, które pochylając się nad indywidualnym losem, nie zapomina nigdy o szerszym społecznym kontekście opowiadanej historii. Pogłębione spojrzenie, inteligentny scenariusz oraz prosta, przejrzysta i przystępna forma narracji to podwaliny sukcesu każdego niezależnego filmu.