The Lobster. Razem źle, osobno jeszcze gorzej.

          Absurdalna tragikomedia Lobster w reżyserii Yorgosa Lanthimosa prezentuje nam dystopijną rzeczywistość, w której ludzie nie zachowują się jak czujące istoty, tylko jak zaprogramowane przez społeczny system automaty, dla których nadrzędnym celem jest dobieranie się i życie w monogamicznych związkach. Ambitny grecki autor stworzył w Lobsterze dojmującą satyrę na panujące w społeczeństwach reguły zalotów, miłości i łączenia się w pary. Doprowadzając te schematy do absurdu, Lanthimos wykreował w Lobsterze świat rodem z science fiction, w którym samotne jednostki kierowane są do specjalnego hotelu, w którym mają zaledwie 45 dni na znalezienie partnera lub partnerki. Jeśli tego nie osiągną w tym przedziale czasowym, zostaną zamienieni w wybrane przez siebie zwierzę. Dla tych wszystkich, którzy nie akceptują takiego porządku społecznego pozostaje ucieczka do lasów, w których żyją wszyscy samotnicy tego świata, tworzący nie mniej zwariowaną sektę ludzi unikających (pod groźbą śmierci) jakichkolwiek intymnych i emocjonalnych relacji między sobą. Te dwa zupełnie nieprzystające do siebie i wrogie sobie światy łączy jedno: różne acz równie bezduszne reguły gry skutecznie uniemożliwiają członkom obu społeczeństw osiągnięcie jakiejkolwiek formy szczęścia. Te dwa totalitarne systemy, pomimo kompletnie przeciwstawnych ideologii, skutkują tym samym zniewoleniem jednostki.

          Lobster jest pierwszym anglojęzycznym obrazem w bogatym filmowym dorobku greckiego reżysera Yorgosa Lanthimosa (Kieł, Alpy, Zabicie świętego jelenia, Faworyta). Autor ten po raz pierwszy przebił się do międzynarodowej świadomości w 2009 roku za sprawą kontrowersyjnego i dającego do myślenia filmu Kieł (Kynodontas), który w 2010 roku dostał nawet nominację do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny. Lanthimos słynie z niekonwencjonalnych pomysłów na scenariusze do swoich obrazów, nie inaczej jest też w przypadku Lobstera, za którego oryginalny scenariusz Yorgos Lanthimos wespół z Efthymis’em Filippou otrzymali nominację do Oscara w 2017 r. Lobstera pokazano premierowo w maju 2015 r. na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, na którym obraz wyróżniono Nagrodą Specjalną Jury. Lobster jest wielonarodową europejską koprodukcją Irlandii, Wielkiej Brytanii, Grecji, Francji i Niderlandów. Znakomite zdjęcia do filmu kręcono w Irlandii, gdzie też w hrabstwie Kerry na południowym-zachodzie kraju znajdują się najpiękniejsze krajobrazy obecne w Lobsterze.

          Davida (Colin Farrell) porzuca na początku filmu jego partnerka, co w brutalnym świecie Lobstera oznacza konieczność przeniesienia się do specjalnego hotelu, w którym David będzie miał 45 dni na znalezienie nowej życiowej partnerki pod groźbą transformacji w tytułowego homara, bo w takie właśnie zwierzę chce być zamieniony David w przypadku niepowodzenia swoich hotelowych zalotów. Do ośrodka David zabiera ze sobą swojego brata, zamienionego jakiś czas temu w psa. Totalna porażka absurdalnych hotelowych umizgów skutkuje ucieczką Davida do pobliskiego lasu, w którym żyje społeczność samotników pod przewodem bezwzględnej Léi Seydoux. W lesie David poznaje i zakochuje się ze wzajemnością w granej przez Rachel Weisz krótkowzrocznej kobiecie. Wszelkie emocjonalne i intymne relacje w społeczeństwie samotników są surowo zakazane pod karą okaleczenia lub śmierci, David musi zatem ukrywać swoje uczucia, tak jak w hotelu musiał udawać, że je w ogóle ma.

          Film Lanthimosa podzielony jest na dwie w miarę równe części. W pierwszej z nich mamy do czynienia z ciętą satyrą na społeczeństwo, w którym priorytetem i naczelną zasadą jest pozostawanie w monogamicznym związku. Brutalność i zdehumanizowany sposób traktowania jednostek bez pary to satyra na system, w którym tylko małżeństwa i związki są wartościowe dla społeczności, bycie singlem jest równoznaczne z byciem outsiderem i kontestatorem zastanego społecznego porządku. Presja wywierana w hotelu na pozostających bez pary jest tak wielka, że gotowi są oni podjąć się każdego oszustwa, aby uniknąć transformacji w wybrane przez siebie zwierzę. Grany przez Bena Whishawa kulejący mężczyzna symuluje krwawienia z nosa, aby pozyskać względy dotkniętej tą samą przypadłością lokatorki hotelu. Z kolei grana przez Ashley Jensen kobieta z ciastkami - poza głównym bohaterem prawie nikt nie ma w tym filmie imion własnych - woli rzucić się z hotelowego okna niż pogodzić się z ostateczną samotnością w zwierzęcej skórze. Gra o pozostanie człowiekiem odbywa się w ośrodku kosztem całkowitej zatraty ludzkich uczuć i naturalnych instynktów. Efektem jest społeczność pozbawionych emocji automatów, które dobierają się wzajemnie na bazie drugo i trzeciorzędnych podobieństw (np. krwotoki z nosa, seplenienie, kulejąca noga itp.) i regularnie wyruszają do pobliskich lasów, aby polować na równie bezdusznych samotników.

          Świat na marginesie systemu obligatoryjnego pozostawania w związku jest równie straszny i nieatrakcyjny, jak ten znany z kojarzącego pary hotelu. O ile na czele hotelu stoi nieubłagana menedżerka grana przez Olivię Colman, o tyle samotnikom przewodzi jeszcze bardziej bezwzględna Léa Seydoux. Żyjący w lasach samotnicy mają swój własny zestaw reguł i zakazów, które tworzą system nie mniej totalitarny i nie mniej zatrważający niż ten znany z miasta. Ucieczka Davida z hotelu w dzikie leśne ostępy okazała się być dla niego upadkiem z deszczu pod rynnę. Ludzkim elementem, który ratuje pozbawiony emocji i empatii świat Lobstera jest bezwarunkowa miłość granych przez Farrella i Weisz postaci. Konieczność ukrywania się z prawdziwymi emocjami skutkuje utratą możności zachowywania się jak naturalnie czujący i kochający ludzki egzemplarz. Sztuczne i sztywne zachowanie stało się podstawową naturą nawet dla tak owładniętych wzajemną fascynacją postaci Farrella i Weisz. David wyznaje w pewnym momencie w hotelu, próbując za wszelką cenę związać się z graną przez Angeliki Papoulia psychopatyczną lokatorką i uniknąć transformacji w homara, że o wiele trudniej jest udawać uczucia, których się nie czuje niż ukrywać emocje, które się naprawdę ma. Tę konstatację Davida możemy odnieść także do całego filmu Lanthimosa, który stanowi sprytną i doprowadzoną do absurdu alegorię świata, w którym pozory i formalności przejęły totalną kontrolę nad ludzkimi odruchami. W dystopijno-totalitarnym świecie Lobstera pragnienie zapanowania nad chaosem emocji prowadzi do bezdusznego systemu, w którym automatyzm zachowań i pozorna zewnętrzna kompatybilność zaprzepaszczają międzyludzką więź oraz jakąkolwiek szansę na autentyczny romans.