Absurdalna tragikomedia Lobster w reżyserii Yorgosa Lanthimosa prezentuje nam dystopijną rzeczywistość, w której ludzie nie zachowują się jak czujące istoty, tylko jak zaprogramowane przez społeczny system automaty, dla których nadrzędnym celem jest dobieranie się i życie w monogamicznych związkach. Ambitny grecki autor stworzył w Lobsterze dojmującą satyrę na panujące w społeczeństwach reguły zalotów, miłości i łączenia się w pary. Doprowadzając te schematy do absurdu, Lanthimos wykreował w Lobsterze świat rodem z science fiction, w którym samotne jednostki kierowane są do specjalnego hotelu, w którym mają zaledwie 45 dni na znalezienie partnera lub partnerki. Jeśli tego nie osiągną w tym przedziale czasowym, zostaną zamienieni w wybrane przez siebie zwierzę. Dla tych wszystkich, którzy nie akceptują takiego porządku społecznego pozostaje ucieczka do lasów, w których żyją wszyscy samotnicy tego świata, tworzący nie mniej zwariowaną sektę ludzi unikających (pod groźbą śmierci) jakichkolwiek intymnych i emocjonalnych relacji między sobą. Te dwa zupełnie nieprzystające do siebie i wrogie sobie światy łączy jedno: różne acz równie bezduszne reguły gry skutecznie uniemożliwiają członkom obu społeczeństw osiągnięcie jakiejkolwiek formy szczęścia. Te dwa totalitarne systemy, pomimo kompletnie przeciwstawnych ideologii, skutkują tym samym zniewoleniem jednostki.
Lobster jest pierwszym anglojęzycznym
obrazem w bogatym filmowym dorobku greckiego reżysera Yorgosa Lanthimosa (Kieł, Alpy, Zabicie świętego jelenia, Faworyta). Autor
ten po raz pierwszy przebił się do międzynarodowej świadomości w 2009 roku za
sprawą kontrowersyjnego i dającego do myślenia filmu Kieł (Kynodontas), który
w 2010 roku dostał nawet nominację do Oscara w kategorii najlepszy film
nieanglojęzyczny. Lanthimos słynie z niekonwencjonalnych pomysłów na
scenariusze do swoich obrazów, nie inaczej jest też w przypadku Lobstera, za którego oryginalny scenariusz
Yorgos Lanthimos wespół z Efthymis’em Filippou otrzymali nominację do Oscara w
2017 r. Lobstera pokazano premierowo
w maju 2015 r. na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes, na którym obraz
wyróżniono Nagrodą Specjalną Jury. Lobster jest wielonarodową europejską koprodukcją Irlandii, Wielkiej Brytanii, Grecji, Francji i Niderlandów. Znakomite zdjęcia do filmu kręcono w Irlandii, gdzie też w hrabstwie Kerry na południowym-zachodzie kraju znajdują się najpiękniejsze krajobrazy obecne w Lobsterze.
Davida
(Colin Farrell) porzuca na początku filmu jego partnerka, co w brutalnym
świecie Lobstera oznacza konieczność
przeniesienia się do specjalnego hotelu, w którym David będzie miał 45 dni na
znalezienie nowej życiowej partnerki pod groźbą transformacji w tytułowego
homara, bo w takie właśnie zwierzę chce być zamieniony David w przypadku
niepowodzenia swoich hotelowych zalotów. Do ośrodka David zabiera ze sobą
swojego brata, zamienionego jakiś czas temu w psa. Totalna porażka absurdalnych
hotelowych umizgów skutkuje ucieczką Davida do pobliskiego lasu, w którym żyje
społeczność samotników pod przewodem bezwzględnej Léi Seydoux. W lesie David
poznaje i zakochuje się ze wzajemnością w granej przez Rachel Weisz
krótkowzrocznej kobiecie. Wszelkie emocjonalne i intymne relacje w
społeczeństwie samotników są surowo zakazane pod karą okaleczenia lub śmierci,
David musi zatem ukrywać swoje uczucia, tak jak w hotelu musiał udawać, że je w
ogóle ma.
Film
Lanthimosa podzielony jest na dwie w miarę równe części. W pierwszej z nich
mamy do czynienia z ciętą satyrą na społeczeństwo, w którym priorytetem i naczelną
zasadą jest pozostawanie w monogamicznym związku. Brutalność i zdehumanizowany
sposób traktowania jednostek bez pary to satyra na system, w którym tylko
małżeństwa i związki są wartościowe dla społeczności, bycie singlem jest
równoznaczne z byciem outsiderem i kontestatorem zastanego społecznego
porządku. Presja wywierana w hotelu na pozostających bez pary jest tak wielka,
że gotowi są oni podjąć się każdego oszustwa, aby uniknąć transformacji w
wybrane przez siebie zwierzę. Grany przez Bena Whishawa kulejący mężczyzna
symuluje krwawienia z nosa, aby pozyskać względy dotkniętej tą samą
przypadłością lokatorki hotelu. Z kolei grana przez Ashley Jensen kobieta z
ciastkami - poza głównym bohaterem prawie nikt nie ma w tym filmie imion
własnych - woli rzucić się z hotelowego okna niż pogodzić się z ostateczną
samotnością w zwierzęcej skórze. Gra o pozostanie człowiekiem odbywa się w
ośrodku kosztem całkowitej zatraty ludzkich uczuć i naturalnych instynktów. Efektem
jest społeczność pozbawionych emocji automatów, które dobierają się wzajemnie
na bazie drugo i trzeciorzędnych podobieństw (np. krwotoki z nosa, seplenienie,
kulejąca noga itp.) i regularnie wyruszają do pobliskich lasów, aby polować na
równie bezdusznych samotników.
Świat
na marginesie systemu obligatoryjnego pozostawania w związku jest równie
straszny i nieatrakcyjny, jak ten znany z kojarzącego pary hotelu. O ile na
czele hotelu stoi nieubłagana menedżerka grana przez Olivię Colman, o tyle
samotnikom przewodzi jeszcze bardziej bezwzględna Léa Seydoux. Żyjący w lasach
samotnicy mają swój własny zestaw reguł i zakazów, które tworzą system nie mniej
totalitarny i nie mniej zatrważający niż ten znany z miasta. Ucieczka Davida z
hotelu w dzikie leśne ostępy okazała się być dla niego upadkiem z deszczu pod
rynnę. Ludzkim elementem, który ratuje pozbawiony emocji i empatii świat Lobstera jest bezwarunkowa miłość
granych przez Farrella i Weisz postaci. Konieczność ukrywania się z prawdziwymi
emocjami skutkuje utratą możności zachowywania się jak naturalnie czujący i
kochający ludzki egzemplarz. Sztuczne i sztywne zachowanie stało się podstawową
naturą nawet dla tak owładniętych wzajemną fascynacją postaci Farrella i Weisz.
David wyznaje w pewnym momencie w hotelu, próbując za wszelką cenę związać się
z graną przez Angeliki Papoulia psychopatyczną lokatorką i uniknąć
transformacji w homara, że o wiele trudniej jest udawać uczucia, których się nie
czuje niż ukrywać emocje, które się naprawdę ma. Tę konstatację Davida możemy
odnieść także do całego filmu Lanthimosa, który stanowi sprytną i doprowadzoną
do absurdu alegorię świata, w którym pozory i formalności przejęły totalną
kontrolę nad ludzkimi odruchami. W dystopijno-totalitarnym świecie Lobstera pragnienie zapanowania nad
chaosem emocji prowadzi do bezdusznego systemu, w którym automatyzm zachowań i
pozorna zewnętrzna kompatybilność zaprzepaszczają międzyludzką więź oraz
jakąkolwiek szansę na autentyczny romans.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz